Znamiona u dzieci i dorosłych: obserwuj, nie lekceważ, badaj

Rodzaje znamion na skórze

Znamiona skórne dzielimy na melanocytowe i te pozbawione barwnika. Jest to szerokie ujęcie. Bardziej szczegółowo wyróżniamy wśród zmian niemelanocytowych: raka podstawnokomórkowego, raka kolczystokomórkowego, naczyniaka krwionośnego, rogowacenie łojotokowe, włókniaka twardego.

Niektóre ze znamion barwnikowych potocznie nazywane są pieprzykami. Są to w różnym stopniu zabarwione i różnych rozmiarów "plamki" ulokowane w skórze. Ich zabarwienie wynika z zawartości melanocytów, czyli komórek barwnikowych skóry. Wyszczególnia się m.in. znamię Suttona, Clarka, Beckera, znamię Spitz i inne - wylicza Anna Kołodziejska.

I jak podkreśla:

Z punktu widzenia pacjenta najistotniejszy jest podział rodzajów znamion na łagodne i złośliwe.

Zaskórniki. Sposoby na zatkane pory i powszechne błędy w pielęgnacji

Kurze łapki. Nie musisz ich akceptować: domowe sposoby i zabiegi

Świerzb. Kiedy skóra bardzo swędzi i jest zaczerwieniona

Łojotokowe zapalenie skóry. Jak przebiega leczenie?

Podrażnienie skóry. Przede wszystkim nie drap!

Czerniak. Wizyta u dermatologa może uratować życie

Kiedy znamię powinno wywołać nasz niepokój

Niepokojące są znamiona, które zdecydowanie wyróżniają się kształtem, kolorem czy pod innymi względami od pozostałych obecnych na skórze zmian.

Zmiany podejrzane lub zmiany atypowe, dysplastyczne lub podejrzane o zezłośliwienie są zmianami powiększającymi się, zmianiającymi kształt czy zabarwienie. Niepokojąca jest również zmiana, wokół której pojawia się czerwona otoczka zapalna, świąd, pieczenie, łuszczenie itp. Wokół niektórych może tworzyć się biała otoczka świadcząca o reakcji układu odpornościowego - tłumaczy rezydentka chirurgii dziecięcej.

Nasza ekspertka podkreśla, że każde niesymetryczne (zarówno pod względem koloru jak i kształtu), zmieniające się lub dające dolegliwości znamię powinno być zbadane przez lekarza doświadczonego w wykonywaniu dermatoskopii lub innych testach pozwalających ocenić charakter zmiany.

U dzieci po urodzeniu mogą pojawić się tzw. znamiona wrodzone. Każde z nich powinno być obejrzane przez lekarza, który zadecyduje o dalszym postępowaniu. U starszych dzieci i dorosłych zasady oceny znamion są już podobne.

O czym warto pamiętać to, że znamiona powinny być obserwowane, gdyż pozwala to wychwycić ewentualnie rozwijającą się patologię na wczesnym etapie. To z kolei pozwoli na wczesne rozpoczęcie leczenia. Ma to szczególne znaczenie w przypadku czerniaka.

Jak wygląda badanie znamion? Jak często badać znamiona?

Znamiona oglądane są przez lekarza przez specjalne urządzenie. Wykorzystuje się dermatoskop optyczny. W niektórych ośrodkach oceny znamion wykonywane są komputerowo przez tzw. wideodermatoskopię.

Badanie powinno być wykonywane raz w roku. U osób eksponujących powierzchnię skóry na działanie promieni słonecznych, nieużywających filtrów UVA i UVB, z historią nowotworową w przeszłości lub najbliższej rodzinie (zwłaszcza dotyczącą nowotworów skóry), a także osoby o jasnej karnacji i z dużą ilością zmian skórnych badanie znamion może być konieczne częściej, w odstępach 3-6 miesięcznych - zauważa lekarka.

Kiedy i jak usuwa się znamiona?

Do zabiegu wycięcia znamienia kwalifikują się aktywne znamiona (zmieniające się), rosnące, dające dolegliwości lub takie, które w badaniu dermatoskopowym uznane zostały za atypowe lub dysplastyczne. Do leczenia kwalifikuje się wszystkie podejrzane, złośliwe znamiona.

Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym w gabinecie chirurgicznym, a pobrany materiał wysyłany jest do badania histopatologicznego. Chirurg po wcześniejszym badaniu decyduje o rozległości zabiegu, gdyż poza znamieniem wycina się również odpowiedni margines zdrowej skóry, aby mieć pewność, że wszystkie komórki barwnikowe z danej zmiany zostały wycięte - wyjaśnia Anna Kołodziejska.

Przeważnie po wycięciu znamienia należy założyć szwy, które w zależności od lokalizacji na ciele wyciąga się po 7-14 dniach.

Jak uchronić się przed czerniakiem?

Aby uchronić się przed czerniakiem i nie tylko, należy przede wszystkim unikać nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, stosując odpowiednie filtry zawierające zarówno ochronę przed UVA i UVB.

Osłaniać ciało można również ubraniami nieprzepuszczalny dla promieni słonecznych. Warto chronić również oczy, zwłaszcza w szczególnie słoneczne dni poprzez noszenie okularów ochronnych z protektorem UVA i UVB - przypomina lekarka.

I dodaje:

Częste badania u lekarza doświadczonego w dermatoskopii i wycinanie podejrzanych zmian może uchronić przed rozwojem złośliwego nowotworu.