Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest jednym z najczęstszych schorzeń endokrynologicznych dotykających kobiety w wieku rozrodczym. Choroba najczęściej objawia się: zaburzeniami miesiączkowania, nadmiernym owłosieniem, trądzikiem, łysieniem androgenowym, nadwagą lub otyłością, problemami z płodnością i zaburzeniami metabolicznymi. - Zrozumienie diagnostyki tego zaburzenia wymaga pewnego doświadczenia. Niejednokrotnie diagnoza stawiana jest zbyt pochopnie, a z drugiej strony PCOS bywa także niezdiagnozowany przez całe lata - przyznaje nasz ekspert, ginekolog Łukasz Blukacz z Centrum Medycznego Severux.
PCOS to skrót od angielskiej nazwy "Polycystic Ovary Syndrome", co w tłumaczeniu na język polski oznacza zespół policystycznych jajników.
Przyczyny PCOS nie są do końca poznane, ale uważa się, że mają one podłoże genetyczne, metaboliczne i hormonalne. Wśród czynników ryzyka wymienia się również nadwagę lub otyłość, insulinooporność oraz zaburzenia działania androgenów - wyjaśnia Łukasz Blukacz, który tematyką diagnostyki, leczenia i konsekwencji tej choroby zajmuje się od wielu lat w Katedrze Endokrynologii Ginekologicznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
Zespół policystycznych jajników może dotyczyć od 5% do 15% kobiet w wieku 18-44 lat, chociaż dokładne wartości mogą różnić się w zależności od populacji i kryteriów diagnostycznych.
Problemem jest również fakt iż choroba ta jednocześnie może być nadrozpoznawana i niedoszacowana. Zrozumienie diagnostyki tego zaburzenia wymaga pewnego doświadczenia. Niejednokrotnie diagnoza stawiana jest zbyt pochopnie, na podstawie niepełnego obrazu klinicznego, w obecności zaledwie jednego z objawów - tak najczęściej jest przy stwierdzeniu drobnopęcherzykowej budowy jajnika w rutynowym badaniu ultrasonograficznym - zwraca uwagę nasz ekspert.
I dodaje:
Z drugiej strony zespół bywa niezdiagnozowany przez całe lata, a zgłaszane przez pacjentkę dolegliwości zbywane są znienawidzonym przeze mnie stwierdzeniem “taka Pani uroda”. Tyczy się to w szczególności obecności nadmiernego, nieprawidłowego owłosienia typu męskiego bądź tendencji do miesiączek rzadkich i nieregularnych.
Dokładne przyczyny zespołu policystycznych jajników (PCOS) nie są do końca znane. Uważa się, że wielokierunkowe czynniki odgrywają rolę w jego powstaniu.
Oto kilka czynników, które są uważane za przyczynowo związane z PCOS:
● Insulinooporność.
Wielu kobiet z PCOS ma oporność na insulinę, co oznacza, że ich ciała potrzebują więcej insuliny, aby prawidłowo metabolizować cukier. Podwyższony poziom insuliny może zwiększyć produkcję męskich hormonów (androgenów) w jajnikach, zakłócając owulację.
● Zaburzenia hormonalne.
Kobiety z PCOS często mają podwyższone poziomy androgenów, które mogą prowadzić do nadmiernego owłosienia, trądziku i rzadkich miesiączek. Inne hormony, takie jak LH (lutropina) i FSH (folitropina), mogą być również nieprawidłowe.
● Stan zapalny.
Badania sugerują, że kobiety z PCOS mają podwyższony poziom stanu zapalnego w organizmie. Stan zapalny może pobudzać jajniki do produkcji większej ilości androgenów.
● Czynniki genetyczne.
PCOS wydaje się być dziedziczny, co oznacza, że może być przekazywany w rodzinach. Kobiety, które mają matkę lub siostrę z PCOS, mają wyższe ryzyko rozwoju tej choroby.
● Otyłość.
Otyłość jest uważana za jedno z głównych czynników ryzyka dla PCOS, choć nie wszystkie kobiety z PCOS są otyłe. Nadwaga i otyłość mogą zwiększać oporność na insulinę i podwyższone poziomy androgenów.
● Produkcja hormonów przez jajniki.
Oprócz androgenów, jajniki produkują również hormony estrogenowe oraz progesteron. Nieprawidłowa produkcja tych hormonów w jajnikach może przyczyniać się do objawów PCOS.
Chociaż te czynniki przyczynowe są dobrze poznane, ich wzajemne powiązania i dokładne mechanizmy prowadzące do rozwoju PCOS wciąż są przedmiotem badań. Większość badaczy zgadza się, że PCOS jest schorzeniem o skomplikowanej etiologii, w której różne czynniki współdziałają ze sobą - zauważa ginekolog Łukasz Blukacz.
Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest schorzeniem o zróżnicowanym obrazie klinicznym. W związku z tym kobiety z PCOS mogą prezentować różne objawy. Oto kilka typowych i nietypowych objawów PCOS.
Typowe objawy PCOS:
● Nieprawidłowości miesiączkowania.
Może to obejmować nieregularne miesiączki, bardzo rzadkie miesiączki, brak miesiączki (amenorrhoea) lub bardzo obfite miesiączki.
● Policystyczne jajniki.
Jajniki zawierające wiele drobnych pęcherzyków wypełnionych płynem, które można zidentyfikować za pomocą ultrasonografii.
● Nadmierna produkcja androgenów.
Wysoki poziom męskich hormonów, co może prowadzić do objawów takich jak:
Nietypowe objawy PCOS:
Wiele, ale nie wszystkie kobiety z PCOS ma nadwagę lub jest otyłe. Otyłość często koncentruje się w okolicach brzucha.
Zwykle w okolicach szyi, pachy, pachwiny, spod piersi – stan ten nazywa się acanthosis nigricans i jest związany z insulinoopornością.
Tematem, który osobiście zgłębiłem w ostatnich latach była ocena współwystępowania i wczesnych możliwości diagnostycznych formy stłuszczenia wątroby niezależnej od spożycia alkoholu u pacjentek z zespołem policystycznych jajników. Z racji na podatność na wystąpienie zaburzeń metabolicznych grupa kobiet, u których postawiono rozpoznanie PCOS jest znacznie bardziej niż populacja ogólna narażona na postępujące stłuszczenie miąższu wątroby mogące w konsekwencji prowadzić do marskości i niewydolności tego narządu - dopowiada ginekolog.
Warto podkreślić, że obecność jednego czy kilku z tych objawów nie oznacza automatycznie diagnozy PCOS. Diagnoza PCOS opiera się na kryteriach diagnostycznych, które często uwzględniają kombinację wielu objawów i wyników badań.
Diagnoza PCOS opiera się głównie na ocenie objawów klinicznych, badaniach fizykalnych i wynikach badań laboratoryjnych. Aktualnie stosuje się kryteria Rotterdamskie, według których diagnoza PCOS jest stawiana, gdy kobieta spełnia przynajmniej dwa z trzech poniższych kryteriów:
Dodatkowe badania mogą obejmować:
Najważniejszym i często pomijanym aspektem diagnostyki zespołu policystycznych jajników jest jednak wykluczenie innych zaburzeń i chorób mogących stanowić przyczynę zgłaszanych objawów.
Tym sposobem na przykład w toku diagnostyki nieregularnych miesiączek bezwzględnie należy wykluczyć przyczyny związane z nieprawidłowościami w obrębie podwzgórza, przysadki mózgowej, tarczycy, itd. nim dojdziemy drogą wykluczenia do rozpoznania PCOS. W toku diagnostyki hiperandrogenemii (podwyższonego stężenia męskich hormonów płciowych) należy wykluczyć przyczyny związane z ich nadprodukcją w nadnerczach przez guzy o potencjalnie nowotworowym pochodzeniu jak i przyczyny zależne od wrodzonych bloków metabolicznych na etapie ich produkcji - wylicza nasz ekspert.
Leczenie PCOS jest skierowane na kontrolę objawów oraz zapobieganie powikłaniom. Terapia może różnić się w zależności od indywidualnych potrzeb pacjentki, w tym od jej planów dotyczących płodności.
Ważne jest, aby kobiety z PCOS regularnie konsultowały się z lekarzem, monitorując objawy i dostosowując leczenie w miarę potrzeb. Indywidualne podejście do pacjentki jest kluczem do skutecznego leczenia, w szczególności zważywszy na fakt iż zaburzenie to obejmuje problemy związane z szeregiem różnych specjalności medycznych - podsumowuje nasz ekspert.
I podkreśla:
Najważniejszym jest jednak fakt iż prawidłowo zdiagnozowany i odpowiednio leczony zespół policystycznych jajników może nie mieć istotnego odległego wpływu na dalsze życie kobiety oraz jej plany prokreacyjne. Wymaga to jednak znacznego zaangażowania zarówno ze strony pacjentki jak i zespołu specjalistów prowadzących diagnostykę i leczenie.
Serwis HaloDoctor ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny i w żadnym wypadku nie zastępuje konsultacji medycznej. W celu dokładnej diagnozy zalecany jest kontakt z lekarzem. Jeśli jesteś chory, potrzebujesz konsultacji lekarskiej, e‑Recepty lub zwolnienia lekarskiego umów wizytę teraz. Nasi lekarze są do Twojej dyspozycji 24 godziny na dobę!